İstanbul’u Mücevhere Sığdıran Usta: Sevan Bıçakçı

Hayallerini, mücevherleri ile gerçeğe dönüştüren, her bir tasarımı birer sanat yapıtı olan ve dünyanın en iyi tasarımcılarına verilen Couture Design Award’ı birçok defa alan dünyaca ünlü mücevher ustası Sevan Bıçakçı ile bir araya geldik.

Nuruosmaniye’de yer alan atölyesinde Sevan Bıçakçı’nın dünyasını keşfederken, İstanbul’dan, tabiattan ve tarihten ilham aldığı, adeta duştan fırlamış gibi görünen dizaynlarını yakından inceledim. Birçok sanat formunu bir mücevhere sığdıran Bıçakçı’nın her biri eşsiz olan modüllerinin ayrıntılarını anlamak için hayli bir vakit gerektiğini söylemeliyim. Öylesine ince personellik, öylesine kıssalar…

“İstanbul’u Mücevhere Sığdıran Usta” Sevan Bıçakçı’yı kısaca tanıyabilir miyiz? Kendi masalınızı bize anlatabilir misiniz?
Samatya’da doğup büyüdüm, Yedikule Surları çabucak yanı başımda duruyordu. Bundan Ötürü İstanbul ve hatta 70’lerin İstanbul’u karakterime biçim verdi. Elhasıl İstanbul’un içinde, geçmişin izlerini hissederek büyüdüm. Komşularım ise Müslüman, Ermeni ve Rum kökenliydi. Bu da bana şuurlu ya da bilinçsizce farklı perspektifler sundu, çok kültürlü bir bakış açısı kazandım. En değerlisi, farklı kültürlerin bir araya gelerek kaynaşabileceğini ve dönüşebileceğini ve bunun gerçek zenginlik olduğunu yaşayarak öğrendim. Bugün Sevan Bıçakçı atölyesinin alameti farikası olan, taş içi heykeller, minyatür fotoğraflar, mozaik işleri ise epey meşakkatli bir sürecin, çokça deneme-yanılmanın sonunda ortaya çıktı. Yaptım, bozdum ve bir daha denedim. Bu teknikleri ve bilhassa taş içi heykelleri denemeye iten tabii ki İstanbul’un kurdurduğu hayaller olmuştur. Ve biliyorum, İstanbul’u mücevhere sığdırmak imkânsız ama bu gayretin kendisi bile heyecan verici. Bu heyecanı karşı tarafa bir nebze bile olsa aktarabiliyorsam, ne mutlu bana…

Sevan Bıçakçı’nın ilham kaynakları neler?
İlhamın çıkış noktası, doğup büyüdüğüm yer olan Samatya ve orada çocukken kurduğum hayaller… Oranın kendine has atmosferi, bir nevi İstanbul’da üst üste binen ya da bir mozaik gibi kendini gösteren farklı kültürlerin küçük bir aynası gibiydi. Bundan Ötürü benim için İstanbul ve bu kentin tabiatındaki ögeler çoğu zaman çıkış noktası oldu; yeni hayalleri tetikledi. Zamanla tabiatın farklı hoşlukları, Türkiye ve dünya kültüründen öğeler de tasarımlarımda kendine yer buldu.

“
“Ve biliyorum, İstanbul’u mücevhere sığdırmak imkânsız ama bu eforun kendisi bile heyecan verici.”

Hayatınıza taraf veren & ilham aldığınız şahıslar var mı?
Epey yaramazdım ve eğitim hayatımın iyi olmayacağı belli gibiydi. Babam da zanaat öğrenmem için beni bir ustanın yanına çırak olarak vermeye karar verdi. Esasen üçüncü sınıfta çalışmaya başlamıştım. Kısa bir süre Ohannes Usta ile çalıştım. Sonra hayatıma istikamet veren ve ustam olan Hovsep Çatak’ın yanına geçtim. Böylelikle Kapalıçarşı öyküm de başlamış oldu. İlk defa tezgâh başına oturana kadar yıllarca Hovsep Usta’nın her hareketini izledim. Bana karşı çok sabırlıydı; yaramaz ve neredeyse hiperaktif olmama karşın benden vazgeçmedi. Bana nasıl iyi insan olunacağını gösterdi. Yetenekli ustalarla çalıştım ama Hovsep Usta benim için çok özeldi. Son olarak yeni kaybettiğimiz Rupen Ustam da benim için çok pahalıdır, toprağı bol olsun. Son olarak eklemem gerek; benim kıssamda babamın ve annemin de çok özel bir rolü var.

Şu ana kadar tasarladığınız mücevherlerin hepsinin eşsiz olduğunu biliyorum. Adeta bir sanat yapıtı olan bir mücevherlerinizin yaratım sürecini bize anlatır mısınız? Ne kadar sürede tamamlanıyor?
Atölyemizde birinci adım dizayndır; eldeki malzemeler ikinci adımda devreye girer. Lakin bazen çok ender bir taş çıkar, bütün dizayna kendi karakteriyle taraf verebilir. Bunu, zümrüt ya da tanzanit gibi üzerinde çalışması riskli taşlarda yaşayabiliyoruz. Lakin ne olursa olsun dizaynlara sahip olan kişinin rahat etmesi bizim için bir öncelik; keza dayanıklılık da o denli. Şayet yeni bir tema üzerinde çalışıyorsak, istediği kadar hoş olsun, kullanım esnasında güven vermiyorsa ya da kullanıcı rahat değilse atölyeden çıkamaz. Hasebiyle, olgunlaştırmadan bir tasarımı müşteriyle buluşturmuyoruz. Fakat her bir ürün tekil ve eşsiz olduğu için tabii ki zaman zaman karşımıza yeni senaryolar çıkabiliyor. Müddete gelince, taş içi heykel gibi klasik tekniklerimizi barındıran tasarımlarımızın bitiş müddeti 3 ayı bulabiliyor.

Sevan Bıçakçı mücevherlerini kullanan isimler kimler? Sizin “Şu kişinin üzerinde görmek isterdim” dediğiniz biri var mı?
Bireysel olarak kimi koleksiyonerlerimizi yakından tanıyorum ve bizim atölyemizi tercih ettikleri için kendilerine müteşekkirim. Ama benim için asıl çok önemli olan, koleksiyonerlerimizin modülleriyle kurdukları bağ. Hem benim hem de mağazadaki danışmanlarımızın altını çizdiği en çok önemli konu şu; atölyemizden çıkan bir tasarımı ellerine aldıklarında, kesinlikle o mücevherin müstakbel sahibine bir şeyler fısıldaması gerekir. Karşılığında koleksiyonerin de dizayna dair bir heyecan duymasını ve o modülün hayatına sevinç katacağından emin olmasını arzularız. Bundan Ötürü bu bağı hissetmeleri çok önemli. Ürettiğimiz her dizaynın özel bir ruh eşi, kullanıcısı olacağını düşlüyoruz. Mücevherlerimizi kullanan isimlere gelince, tabii ki bana memnunluk veren isimler oldu. Lakin şunu da eklemem gerekir; bizim atölyemizden çıkan dizaynları takan tanınmış şahsiyetlerinin tamamı, kendi tercihleriyle mücevherlerimizi tercih etti, satın aldı ve koleksiyoner oldu. Bu ayrıyeten bir gurur vesilesi. Anthony Hopkins, Transformers sinemasında benim ferdî yüzüğümü kullandı. Sinema bittikten sonra da uzunca bir süre parmağından çıkarmadı. Bunun gibi birçok öykü, aynı vakitte bir takdir göstergesi olduğu için hakikaten değerli. Koleksiyonerlerimiz tasarımlarımızla kendilerini özdeşleştikleri ve bir bağ kurdukları sürece mutlu oluyorum. İsimlerin ehemmiyeti yok. İşi özü bu…

“
“Ürettiğimiz her dizaynın özel bir ruh eşi olacağını düşlüyoruz.”

Taşların frekansları olduğunu söylüyorsunuz. Birkaç örnek verebilir misiniz? Sizin frekansınıza en uygun olan ve çalışmayı sevdiğiniz taş hangisi?
Aslına bakarsan bir dizayna neyi yakıştırıyorsam o taşı kullanırım. Doğal olması ve ayıplı olmaması kâfi. Kemikten ender taşlara kadar her şeyi kullanırım. Aslında bu kimliğimi bilen taşçılar ve malzemeciler de beni çoğu zaman bulur. Dizaynlarda kullanabileceğim gereçleri daima biriktiriyorum. Arşivimde bulunan materyalleri ise ilk defa tasarladığım deneysel nesnelerde kullanıyorum. Bu bazen bir kalem bazen de bir saat olabiliyor. Ve evet taşların frekansları var ama benim altını çizmek istediğimiz öge şu; atölyeden çıkan her bir tasarım, bitmiş haliyle apayrı bir ruhu ve karakteri üstüne alıyor. Bu karakterin kurucu ögesi hiç kuşkusuz, merkezde kullandığımız taş oluyor.

Sevan Bıçakçı’nın atölyesinde geçirdiğim zaman, mücevher dünyasının ne kadar büyük bir sanat olduğunu bir kere daha anlamama sebep oldu. Her bir kesim, titiz bir emek ve derin bir niyetle şekillendirilmiş; adeta birer tarih, tabiat ve sanat yapıtıyla dolu… Bıçakçı’nın hayalleri, elindeki mücevherler aracılığıyla gerçeğe dönüşüyor ve her biri, farklı kıssa ve yeni bir keşif ile büyülü bir dünyanın kapılarını aralıyor.

Sevan Bıçakçı’nın mücevherleri yalnızca taşınabilir sanat yapıtları değil, aynı vakitte birer zaman kapsülüdür. İçlerinde İstanbul’un derin tarihini, tabiatın eşsiz hoşluğunu ve sanatın sonsuz ilhamını barındırıyor. Sevan Bıçakçı’nın bu büyülü dünyasında kaybolmak, nitekim unutulmaz bir tecrübeydi.